Digitale 'wasstraat' ontleedt razendsnel computer crimineel

Maanden van recherchewerk in vijf minuten

door John van den Heuvel en Bert Huisjes

AMSTERDAM - De politie heeft een nieuw wapen tegen de misdaad. Een in Nederland ontworpen 'digitale wasstraat' bij de Nationale Recherche kan in een razendsnel tempo computers van criminelen totaal ontleden en verbanden tussen personen, plaatsen en misdrijven achterhalen.

De politie kan zo in slechts vijf minuten een cruciaal verband leggen waarvoor eerder drie maanden van recherchewerk nodig was. De Nationale Recherche heeft de vinding gepresenteerd tijdens een congres voor vakgenoten in Barcelona. De techniek komt internationaal beschikbaar.

De Nationale Recherche erkent de technologische vinding, die tot nog toe alleen door inlichtingendiensten werd gebruikt. "De presentatie was niet bedoeld voor het grote publiek", aldus een woordvoerder. "We laten het hierbij."

De recherche spreekt van een wasstraat omdat computers gelijk worden leeggezogen na inbeslagname. Alle niet nuttige bestanden worden verwijderd, waarbij de rest wordt 'platgeslagen' tot er tekst overblijft. Die wordt vervolgens doorzocht op bewijzen, plaatsen, personen, organisaties en tijdstippen. De wasstraat blijkt al met succes te zijn ingezet om de organisatie bloot te leggen achter de productie van xtc. De gegevens van 28 xtc-labs werden losgelaten op in beslaggenomen computers, waarbij precies duidelijk werd wat de relaties waren in een groep van verdachten. Ook werden verbanden zichtbaar naar verdachten die nog niet in beeld waren bij de politie.

Volgens onderzoeker Jaap Vink van het internationale bedrijf SPSS, dat het congres organiseerde, maakt de wasstraat op slimme wijze gebruik van techniek om uit veel gegevens informatie te halen, datamining. De techniek is in de jaren 90 ontworpen voor banken en verzekeraars. Zij sporen zo bestaande klanten op, zoals huizenkopers, die vervolgens verzekeringen worden aangeboden.

"Wat de politie doet is echter nog aanzienlijk knapper", aldus Vink. "Banken kijken naar transacties, maar de rechercheurs interpreteren tekst." Deze techniek werd tot nog toe alleen door inlichtingendiensten gebruikt, zoals de Amerikaanse NSA. "Daarmee loopt de recherche internationaal voorop." De Nederlandse politie wees buitenlandse collega's op de winst voor de misdaadbestrijding. Zo stuitten de speurders op conclusies, die eerder over het hoofd werden gezien. De laatste jaren groeit bovendien de hoeveelheid informatie uit verdachte computers met reuzensprongen, waarop de wasstraat een antwoord moet zijn.

De Nederlandse politie heeft besloten de nieuwe technologie een zogenoemde open broncode mee te geven, zodat ook politiediensten in andere landen er mee aan de slag kunnen. Wel zijn er waarborgen in aangebracht die moeten voorkomen dat de techniek in handen valt van criminelen.